حسین احمدی نیاز
وکلای دادگستری سخنگویان قانون‌اند.
(ویل دورانت، تاریخ تمدن)
انتظار می‌رود که نهادهای اطلاع‌رسانی، کانون‌های وکلای دادگستری و قوه قضاییه و مطبوعات برنامه‌هایی برای شناخت، معرفی نقش و جایگاه وکیل مدافع دادگستری در جامعه برگزار می‌کردند زیرا واقعیت مساله این است وکیل مدافع دادگستری از یک‌سو در کمک به افراد برای رسیدن به حقوق خود، کمک به قاضی دادگاه برای صدور رای عادلانه و استدلال حقوقی و ارائه مشاوره‌های حقوقی برای آشنا کردن افراد با قوانین در زمینه موضوع مورد اختلاف نقش داشته و از سوی دیگر معضلی که جامعه ما با آن دست به گریبان است عدم آگاهی شهروندان از مباحث و مسائل حقوق شهروندی و قوانین کشور است زیرا در حال حاضر به علت کثرت وسیع قوانین در کشور و عدم آگاهی مردم از مفاد همه این قوانین و عدم پذیرش جهل به قانون، باعث شده است تا در حال حاضر طبق آمار قوه قضاییه بالغ بر 20 میلیون پونده مفتوح داشته باشیم که حل این معضل به تنهایی از توان قوه قضاییه خارج است و در این زمینه وکلای دادگستری می‌توانند با نقش آفرینی خود در امر دفاع و بیان استدلال حقوقی در تسریع رسیدگی و حل مشکلات حقوقی گام‌های اساسی بردارند.
زیرا وکیل دادگستری برای موفقیت دراحقاق حقوق ستمدیدگان و شهروندان نه تنها به آگاهی هرچه بیشتر ازقوانین و مقررات حقوقی وجزایی نیاز دارند بلکه در نحوه استدلال و فن بیان، و آشنایی با علم جامعه‌شناسی، روانشناسی، فلسفه و اقتصاد آگاهی کامل داشته باشد. ابزار کار یک وکیل، قانون و شناخت جامع از علوم انسانی است و از سوی دیگر جسارت، شجاعت، قدرت استدلال، خلاقیت ذهنی و فن بیان خوب لازمه موفقیت وکیل مدافع دادگستری. مطلوبیت و آرزوی هر وکیل دادگستری کمک به افراد و اشخاص برای رسیدن به حق خود است. وظیفه اصلی وکیل مدافع دادگستری دفاع از حقوق مردم، قانون گرایی و نشر و ترویج علم حقوق است.
وقتی که قانون اصلاح گذرنامه در دستور کار کمیسیون محترم مربوطه مجلس شورای اسلامی قرار گرفت بسیاری از حقوقدانان که همگی جزو وکلای دادگستری بودند به ماده 15 آن‌که مقرراتی برای خروج یا داشتن گذرنامه دختران مجرد بالای 18 سال بیان می‌داشت به صورت علمی و حقوقی مبتنی بر قانون اساسی و سایر قوانین اعتراضاتی کردند که در نهایت باعث خروج موضوع از دستور کار مجلس شد که این نقش‌آفرینی وکلای دادگستری باید در همه موارد باشد. واقعیت مساله این است خدمت وکالت درتمام ادوار تاریخ و پیش همه ملت‌ها، از نقطه نظراجتماعی در ردیف نجیب‌ترین و شریف‌ترین و پراهمیت‌ترین خدمات به شمار آمده است. وکیل برای استقرار عدالت با دستگاه قضایی همکاری داشته و تمام نیروی فعال، معلومات و دانش حقوقی، نبوغ وهنر خود را دراختیار کسانی قرار می‌دهد که شرف، خانواده، دارایی و زندگی آنان مورد مخاطره قرار گرفته است.
وکیل مدافع طرفدار حق و عدالت و حامی مظلوم و پشتیبان ستمدیده است، وکیل راستین کسی است که روی زخم ستمدیده مرهم عدالت می‌گذارد و از پای بیوه زن مظلومی خار ظلم را خارج می‌کند در یک جمله گره‌گشای کار مردمی باشد که دچار ستم شده‌اند.
ولتر بهترین جایگاه و کمال مطلوب خود در جهان را پیشه وکالت می‌دانست و چهره‌های برجسته‌یی چون: گوته، دمتس، پوانکاره، گاندی، تاگور در صف وکلای دادگستری بوده اند.
واقعیت مساله این است که دخالت وکیل مدافع دادگستری از نظر وقار دادگاه و هیمنه قضا و حفظ ظاهر آرام دادرسی و نشر و گسترش علم حقوق و دفاع از حقوق شهروندی یک ضرورت مسلم است زیرا اگر به اصحاب دعوی اجازه داده شود، خودشان تصدی دادرسی و بیان ادعاهای خود را بر عهده گیرند، اغلب بیم آن می‌رود که از مقابله آنان، حس رقابت تحریک شده و کار به جار و جنجال برسد. حضور وکلای دادگستری در امر دفاع موجب تسریع جریان دادرسی است. از سوی دیگر آیین دادرسی متضمن مسائل پیچیده است و احاطه بر مقررات آن و نیز حقوق ماهوی، برای اشخاص عادی میسر نمی‌شود. تجربه و ممارست وکیل باعث می‌شود، رسیدگی‌ها به روال قانونی رفته و تصمیمات قضایی در مراجع بالاتر نقض و ابطال نشود و در نتیجه از تضییع وقت و تطویل محاکمه جلوگیری شود آنچه مهم است این است که دفاع در محکمه و استناد به قانون یک امر تخصصی و فنی است جدای از این وکیل مدافع در دفاع از حقوق شهروندی و احقاق مظلومان و قانون گرایی شرافت خود را سوگند این امر قرار داده است.
حقوقدان و وکیل دادگستری
